Na skutek rozwoju przemysłu oraz wzrostu liczby ludności zamieszkującej miasta, zanieczyszczenie powietrza stanowi coraz większy problem. Wpływa on negatywnie na zdrowie człowieka, w tym także najmłodszych dzieci, m.in. poprzez zaburzanie profilu ich mikrobioty jelitowej. Co zatem powinniśmy wiedzieć o zanieczyszczeniu środowiska i jak możemy przeciwdziałać jego negatywnym skutkom? Jak uchronić przed nimi nasze maluchy?

Zagrożeniem zarówno dla środowiska, jak i dla człowieka, są wszystkie te substancje, które nie są naturalnymi składnikami powietrza lub składniki naturalne, ale występujące w zbyt dużych ilościach. Powstają głównie na skutek niskiej emisji szkodliwych pyłów i gazów (na wysokości poniżej 40 m, co jest główną przyczyną powstawania smogu), wytwarzania spalin samochodowych i pracy fabryk. Dużym problemem jest także spalanie drewna, węgla i odpadów w gospodarstwach domowych. Odpowiada ono za ponad 50% emisji pyłów (PM10) i 87% emisji rakotwórczego benzo(a)pirenu . Wyróżnia się także zanieczyszczenia wewnętrzne, które powstają na skutek palenia tytoniu w pomieszczeniach, gotowania, używania chemicznych środków czyszczących czy pyłów z zewnątrz

Wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie człowieka

Zanieczyszczenie powietrza może negatywnie wpływać na człowieka na każdym etapie życia – dorosłych, seniorów oraz dzieci, także te najmłodsze.

Układ oddechowy bardzo intensywnie rozwija się w pierwszych latach życia – przez ten czas w sposób szczególny jest narażony na szkodliwe działania smogu. Badania wykazały, że dzieci mieszkające w pobliżu miejsc o dużym natężeniu ruchu, a tym samym emisji spalin, były w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia świszczącego oddechu w przyszłości. Szacuje się, że w najbardziej zanieczyszczonych miastach, na 100 dzieci przychodzących do lekarza z dolegliwościami górnych dróg oddechowych, u ok. 15-16 przyczyną tego jest kontakt z zanieczyszczonym powietrzem. Mali mieszkańcy takich miast 2 razy częściej chorują na alergie wziewne i 4 razy częściej na astmę.

Mamy wychowujące swoje dzieci w miejscowościach, w których powietrze jest bardzo zanieczyszczone, mogą ograniczyć wychodzenie z domu z maluchem w dni, kiedy normy obecności szkodliwych substancji są znacznie przekroczone, a także unikać ruchliwych ulic na rzecz np. spacerów po lesie. Dobrym sposobem na wzmocnienie odporności najmłodszych jest zadbanie o ich pełnowartościową i zbilansowaną dietę oraz regularną aktywność fizyczną.

Zanieczyszczenia powietrza mogą przedostać się także do naszych domów i mieszkań – dzieje się tak np. wtedy, gdy w okresie grzewczym, kiedy smog jest największy, otworzymy okno. Sposobem na poprawę jakości powietrza wewnątrz i wyeliminowanie szkodliwych substancji mogą być oczyszczacze powietrza.

Przewlekłe narażanie w okresie życia płodowego i wczesnych lat życia na zanieczyszczenia powietrza mogą wpływać na profil mikrobioty jelitowej. Zaczyna się już ona kształtować w okresie 1000 pierwszych dni życia, ale warunkuje stan zdrowia dziecka na o wiele dłuższy czas. W sposób szczególny wpływa na układ odpornościowy – zaburzony skład mikrobioty może zwiększać ryzyko wystąpienia alergii pokarmowych, w tym na białka mleka krowiego.

Co rodzice mogą zrobić dla swojego malucha?

Możemy mieć świadomość czynników ryzyka i starać się unikać miejsc szczególnie zanieczyszczonych, ale nie jesteśmy w stanie całkowicie uchronić przed nimi naszych dzieci i siebie. Jak zatem możemy wspierać rozwój prawidłowej mikrobioty jelitowej dziecka, które ma kontakt ze szkodliwymi czynnikami środowiskowymi?

Najlepszym wsparciem dla mikrobioty jest wyłączne karmienie dziecka piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia, jest to tzw. złoty standard. Mleko mamy jest najlepszym pokarmem dla niemowląt, ponieważ zawiera w składzie bakterie z rodzaju Bifidobacterium oraz oligosacharydy które wspierają układ pokarmowy i immunologiczny dziecka. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy mama nie może karmić piersią – warto wtedy skonsultować z lekarzem dobranie mleka modyfikowanego najlepiej dostosowanego do potrzeb dziecka, zawierającego składniki odżywcze naturalnie występujące w mleku matki.

Bibliografia:

1.       Pałgan K., Bartuzi Z., Czynniki genetyczne i środowiskowe w rozwoju alergii na pokarmy, Postepy Hig Med Dosw (online), 2012; 66: 385-391

2.       Salim S., Kaplan G., Madsen K., Air pollution effects on the gut microbiota. A link between exposure and inflammatory disease, Gut Microbes, Volume 5, 2014 - Issue 2.

3.       Bailey M., Naik N., Wild L., Patterson W., Exposure to air pollutants and the gut microbiota: a potential link between exposure, obesity, and type 2 diabetes, Gut Microbes, Volume 11, Issue 5.

4.       Kim B-J., Lee S-Y., Kim H-B., Lee E., Hong S-J., Environmental Changes, Microbiota, and Allergic Diseases, Allergy, Asthma & Immunology Research 2014; 6(5): 389-400.

5.       Gładka A., Zatoński T., Wpływ zanieczyszczenia powietrza na choroby układu oddechowego, Kosmos – Problemy nauk biologicznych, t.65, nr 4, 2016, s.573-582.

6.       Kuchcik M., Milewski P., Zanieczyszczenie powietrza w Polsce – stan, przyczyny i skutki, Studia KPZK 182 t.II.indd (researchgate.net)

7.       Smog albo zdrowie – nie truj siebie i innych, Smog albo zdrowie! (ceon.pl)